VAPZ is een Belgische pensioenvoorziening en de meest interessante spaarformule voor zelfstandigen. Hierbij spaart een zelfstandige elk jaar een som naar keuze dat minimaal €100 en maximaal 8,17% van uw netto-belastbaar beroepsinkomen van 3 jaar voordien moet zijn. De maximale premie mag €3.127,24 bedragen.
VAPZ premies worden gestort door de zelfstandige zelf, privé dus, ook al heeft hij een vennootschap. Deze zijn voor 100% aftrekbaar, zowel in de personenbelasting (aan te geven als 'niet ingehouden persoonlijke sociale bijdragen') als sociale bijdragen, waardoor in de hoogste belastingschaal (50%) men tot meer dan 60% van de storting kan recupereren (het exacte bedrag hangt af van de gemeentebelastingen).
Op de premie zelf is geen premietaks verschuldigd: geen 4,4% (want geen vennootschap) en geen 2% (gebruikelijk voor privéstortingen voor levensverzekeringen). Er is wel een taks van 9,25% verschuldigd op de winstdeelnames.
Bij uitbetaling wordt het uit te keren bedrag verminderd met:
Aangezien een zelfstandige geen werkgever heeft, heeft de overheid de mogelijkheid geboden om zelfstandigen een beperkt bedrag per jaar te laten storten in de tweede pijler. Hoewel door vennootschapsconstructies er toch mogelijkheden zijn om aan pensioenopbouw te doen via de tweede pijler, blijft dit een zeer populaire manier van pensioenopbouw door zijn gunstige fiscaliteit. Er zijn twee soorten VAPZ: een 'gewoon' en een 'sociaal', waarbij 10% van de gestorte premie gebruikt wordt in een sociaal luik voor allerlei dekkingen: overlijdenspremie, vervangingsinkomen, premiestorting bij invaliditeit, ...