Het huwelijk is een door burgerlijk of religieus recht geregelde samenlevingsvorm voor het leven die de fundering vormt van de meeste gezinnen en die meer in het algemeen van belang is als legaal en sociaal geaccepteerd fundament onder duurzame seksuele relaties en familieverbanden.
Cruciaal is het onderscheid tussen het kerkelijk huwelijk (of religieus huwelijk) enerzijds, en het burgerlijk huwelijk anderzijds. De precieze definitie van het huwelijk is afhankelijk van de historische en culturele context, en hangt ook samen met de religieuze overtuiging van de echtgenoten.
Een huwelijk kan worden aangegaan door twee personen van verschillend of van hetzelfde geslacht. Het homohuwelijk is in België bijgevolg toegelaten.
Niemand mag een huwelijk aangaan voor hij de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt. Om gewichtige redenen kan de jeugdrechtbank het verbod om voor achttien jaar een huwelijk aan te gaan opheffen.
Er is geen huwelijk wanneer er geen toestemming is.
Er is geen huwelijk wanneer, ondanks de gegeven formele toestemmingen tot het huwelijk, uit een geheel van omstandigheden blijkt dat de intentie van minstens een van de echtgenoten kennelijk niet is gericht op het totstandbrenging van een duurzame levensgemeenschap, maar enkel op het bekomen van een verblijfsrechtelijk voordeel dat is verbonden aan de staat van gehuwde. In dit laatste geval zou sprake zijn van een schijnhuwelijk.
Er is evenmin een huwelijk wanneer het wordt aangegaan zonder vrije toestemming van beide echtgenoten en de toestemming van minstens een van de echtgenoten werd gegeven onder geweld of bedreiging.
Zonder toestemming van zijn ouders mag een minderjarige geen huwelijk aangaan.
Men mag geen tweede huwelijk aangaan voor de ontbinding van het eerste.
Het huwelijk is (in België) verboden tussen alle bloedverwanten in de rechte opgaande en nederdalende lijn en de aanverwanten in dezelfde lijn. De Koning kan, om gewichtige redenen, het verbod voor aanverwanten opheffen.
In de zijlijn is het huwelijk verboden tussen broers, tussen zusters of tussen broer en zuster.
Het huwelijk is ook verboden tussen oom en nicht of neef, of tussen tante en nicht of neef. De Koning kan, om gewichtige redenen, dit verbod opheffen.