Er bestaan twee soorten arbeidsovereenkomsten, de individuele arbeidsovereenkomst en de collectieve arbeidsovereenkomst (cao).
De individuele arbeidsovereenkomst wordt gesloten tussen een werkgever en een werknemer. Hierin worden twee soorten overeenkomsten onderscheiden: de arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur en voor onbepaalde tijd.
Een werknemer kan belangrijke rechten ontlenen aan een arbeidsovereenkomst, zoals ontslagbescherming en recht op loon tijdens ziekte. Niet in elke arbeidsverhouding is er sprake van een arbeidsovereenkomst. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een relatie opdrachtnemer-opdrachtgever.
Er is pas sprake van een arbeidsovereenkomst als aan drie belangrijke voorwaarden is voldaan:
Het is de combinatie van deze drie elementen dat de arbeidsovereenkomst onderscheidt van andere arbeidsgerelateerde overeenkomsten en contracten rond werk zoals het bedrijfscontract, de leerovereenkomst, de beroepsinlevingsovereenkomst, de zelfstandige arbeid en het vrijwilligerswerk.
Er bestaan verschillende soorten arbeidsovereenkomsten, naargelang de aard, de duur of de omvang van het werk. Enkele voorbeelden van de meest voorkomende arbeisoveenkomsten zijn:
Afhankelijk van de duur van de overeenkomst zijn de meest voorkomende arbeidsovereenkomsten:
Naargelang de omvang van de prestaties kan men een onderscheid maken tussen voltijdse en deeltijdse arbeid.
Een arbeidsovereenkomst moet aan enkele voorwaarden voldoen om geldig te zijn, zoals de duidelijk omschreven juridische capaciteit van de beide partijen (werkgever en werknemer), een wederzijdse toestemming van de beide partijen, de verplichting van een schriftelijke versie van bepaalde contracten en clausules en het taalgebruik.
Daarnaast zijn ook de selectie en aanwerving van werknemers onderworpen aan enkele regeles zoals de gelijkheid van behandeling (geen discriminatie), het respect voor de privé situatie,...
Een aantal gebeurtenissen, zoals de jaarlijkse vakantie, ziekte, klein verlet, … kunnen tijdelijk de uitvoering van de arbeidsovereenkomst opschorten.
De beëindiging van de arbeidsovereenkomst kan gebeuren door:
Zowel werknemer als werkgever kunnen een einde maken aan de overeenkomst om een dringende reden, zonder vergoeding noch opzegging. Hiertoe dient echter een heel strikte procedure te worden nageleefd.
Een overeenkomst voor onbepaalde tijd kan door elk der partijen beëindigd worden door opzegging.
Als er een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) van toepassing is, dan is zowel werknemer als werkgever gebonden aan de arbeidsvoorwaarden in de individuele arbeidsovereenkomst én de cao. Van een standaard-cao mag niet afgeweken worden. Is er sprake van een minimum-cao, dan mag je met jouw werkgever afspraken maken die gunstiger voor jou zijn dan wat in de cao staat, maar de werkgever mag geen afspraken met je maken die nadeliger voor jou zijn.